Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że kary umowne zapłacone przez spółkę za częściowe niewykonanie dostaw, które nie wynikały z jego winy, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Wyrok NSA z 6 maja 2025 r., sygn. akt II FSK 1012/22 dotyczył wykładni przepisu art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, który stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Spór, który trafił do NSA dotyczyły sytuacji spółki, która została obciążona karami umownymi za przekroczenie terminu dostaw i częściowe ich niezrealizowanie. Opóźnienia wynikały z przyczyn logistyczno-produkcyjnych, które nie były od niej zależne.
Spółka wystąpiła do organu podatkowego o wydanie interpretacji. We wniosku o nią wyraziła stanowisko, że zapłacone kary umowne mogą stanowić dla niej koszty uzyskania przychodów. Uzasadniała, że poniosła ten wydatek w ramach prowadzonej działalności, a celem było zabezpieczenie źródła przychodów, ograniczenie strat i utrzymanie relacji z kontrahentem.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z podatnikiem, wskazując na art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. W jego ocenie przepis należy rozumieć szeroko i w związku z tym dla wykluczenia możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na odszkodowania i kary umowne z tytułu nieterminowego wykonania usług, czy też opóźnienia w dostawie towarów, nie ma znaczenia przyczyna niedochowania terminu.
Jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny nie zgodził się z takim stanowiskiem, wskazując na błędne utożsamienie przez organ podatkowy wszelkich okoliczności niewykonania umowy z wymienioną w przepisie „wadą wykonania robót i usług”. Sąd podkreślił różnicę między opóźnieniem a zwłoką, określając tę drugą jako opóźnienie zawinione przez dłużnika.
Sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a ten w wyroku podzielił argumentację WSA. Sąd podkreślił, że nie można mówić o wadzie, gdy umowa nie została w pełni wykonana. Wada jest brana pod uwagę tylko wtedy, gdy świadczenie zostało spełnione, ale w sposób wadliwy. W rozpatrywanej sprawie nastąpiło zaś częściowe niewykonanie dostawy, co nie mieści się w katalogu wyłączeń z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.
Warto podkreślić, że najnowszy wyrok NSA stanowi kontynuację linii orzeczniczej, zgodnie z którą przepisy wyłączające określone wydatki z kosztów uzyskania przychodów, jako wyjątki od ogólnej zasady wyrażonej w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, powinny być interpretowane ściśle.
